Άπαντα τα ποιητικά 1904-1975 – Κώστας Βάρναλης

ΠΥΘΜΕΝΕΣ 1904
ΚΗΡΗΘΡΕΣ 1905
ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΗΣ 1919
ΤΟ ΦΩΣ ΠΟΥ ΚΑΙΕΙ 1922
ΣΚΛΑΒΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ 1927
ΣΚΟΡΠΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ 1910-1958
«ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΚΟΣΜΟΣ» 1965
ΟΡΓΗ ΛΑΟΥ 1975

Αυτός ο τόμος αποτελεί την πρώτη συγκεντρωτική έκδοση της ποίησης του Κώστα Βάρναλη από τα πρωτόλεια Πυθμένες (1904) και Κηρήθρες (1905) έως τη μεταθανάτια έκδοση Οργή λαού (1975). Περιλαμβάνει έξι ποιητικές συλλογές που έχουν κυκλοφορήσει αυτοτελώς από τις εκδόσεις Κέδρος και μία ανθολόγηση ποιημάτων, που είχε κάνει ο ίδιος ο Βάρναλης για τον τόμο Ποιητικά το 1956.
Η παρούσα έκδοση καθιστά ευδιάκριτη και ευπρόσιτη τη μακρόχρονη δημιουργική διαδρομή του ποιητή μέσα στον 20ό αιώνα. Συγκεκριμένα, δίνει τη δυνατότητα στο αναγνωστικό κοινό να παρακολουθήσει εκ του σύνεγγυς τις μεταμορφώσεις της βαρναλικής ποίησης μέσα στο χρόνο, καθώς συστεγάζει τις συλλογές Πυθμένες και Κηρήθρες (σε φιλολογική επιμέλεια Κώστα Κασίνη), Προσκυνητής (σε φιλολογική επιμέλεια Γ. Π. Σαββίδη), Το φως που καίει και Σκλάβοι πολιορκημένοι (σε φιλολογική επιμέλεια Γιάννη Δάλλα), «Ελεύθερος Κόσμος», Οργή λαού (σε φιλολογική επιμέλεια Γ. Π. Σαββίδη) και την ανθολόγηση του ποιητή, που εδώ τιτλοφορείται Σκόρπια ποιήματα.

Το ποίημα «Η μάνα του Χριστού» υπάρχει στο σχολικό βιβλίο «Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων Γ΄ & Δ΄ Δημοτικού».

Το ποίημα «Να σ’ αγναντεύω θάλασσα» υπάρχει στο σχολικό βιβλίο «Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων Ε΄ & ΣΤ΄ Δημοτικού».

ΚΡΙΤΙΚΕΣ – ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ

Ο επιβλητικός τόμος των εκδόσεων Κέδρος, που επιγράφεται «Απαντα τά ποιητικά 1904-1975» και περιλαμβάνει τα οκτώ βιβλία ποίησης του Κώστα Βάρναλη, ξαναφέρνει σήμερα τον ποιητή στην επικαιρότητα και τον συστήνει, όπως του αξίζει, σε μια νέα γενιά αναγνωστών, η οποία κατατάσσοντάς τον ίσως στους ξεπερασμένους από τον χρόνο και την πραγματικότητα ορθόδοξους αριστερούς δημιουργούς δεν είχε ποτέ προσεγγίσει συστηματικά το πολύμορφο πεζογραφικό και ποιητικό του έργο.
Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος, Εφημερίδα των Συντακτών, 15/03/15

Πιστεύοντας στη ζωογόνο δύναμη της φύσης και δίνοντας προτεραιότητα στον κόσμο των αισθήσεων, ο Βάρναλης πολέμησε με όσα μέσα διέθετε τόσο τον ιδεαλισμό όσο και οποιοδήποτε είδος αφηρημένης αισθητικής. Κέντρο αναφοράς του υπήρξαν πάντοτε ο ρεαλισμός και η πραγματικότητα. Μόνο έτσι είναι ικανοί να σταθούν μόνοι τους στα πόδια τους οι άνθρωποι, απομακρύνοντας κάθε αυταπάτη και ψευδαίσθηση από τη ζωή τους.
Βαγγέλης Χατηβασιλείου, ΑΠΕ-ΜΠΕ, 06/03/15

Διονυσιακός και αριστερός, δημοτικιστής και αντιλαϊκιστής, σατιρικός και φιλοσοφικός, νεωτερικός και κλασικός: ένας λαϊκός και ταυτόχρονα διανοούμενος ποιητής, και επιπλέον διακεκριμένος αρθρογράφος και παροιμιώδης θυμόσοφος, ρηξικέλευθος δάσκαλος (που διώχθηκε γιατί τόλμησε να διδάξει στο σχολείο ολόκληρο τον σολωμικό «Ύμνον εις την ελευθερίαν») και θαρραλέος πολίτης (που υπέστη διοικητικές ποινές και την εξορία). Ο Κώστας Βάρναλης, μια πολυσύνθετη προσωπικότητα, με ένα επίσης πολύπλευρο πνευματικό και ποιητικό προφίλ, αποτελεί μια μοναδική περίπτωση στα γράμματά μας.
Κώστας Βούλγαρης, H Αυγή, 01/03/15

Παρακολουθώντας τα χρονικά ορόσημα στη ζωή του, αντιλαμβανόμαστε την ποικιλία των μεταβολών της τύχης, πολιτικής πάντα, η οποία καθιστά τη βιογραφία του μυθιστορηματική. Οι στίχοι του από τον «Οδηγητή»: Δεν είμ’ εγώ σπορά της Τύχης/ ο πλαστουργός της νιας ζωής./ Εγώ ‘μαι τέκνο της Ανάγκης/ κι ώριμο τέκνο της Οργής, εκφράζουν αυτό που υπήρξε· μαχητής, διανοητής, εργάτης στην υπηρεσία του λαού και «πλαστουργός της νιας ζωής».
Ανθούλα Δανιήλ, diastixo.gr, 23/02/15

Ο τόμος προσφέρει την πλήρη εικόνα του ποιητή Βάρναλη που ξεκίνησε ως νεορομαντικός, ιδεαλιστής και με υψηλά πατριωτικά ιδεώδη για να αποκτήσει τη δική του φωνή, φωνή των μαύρων προβάτων, των καταπιεσμένων, του λαού, του ποιητή ο οποίος οιστρηλατείται από τις ελπίδες που γέννησε η Οκτωβριανή Επανάσταση το 1917. Η φωνή αυτή, συνδυασμένη με το σαρκαστικό (αριστοφανικό) της χιούμορ, καθιστά την ποιητική του κατάθεση μοναδική. Γι’ αυτό και, μολονότι κατέρρευσε το σύστημα στο οποίο πίστεψε, ο Βάρναλης παραμένει επίκαιρος.
Αναστάσης Βιστωνίτης, Το Βήμα, 08/02/15

Ο Κώστας Βάρναλης παραμένει ο κορυφαίος της αντίστοιχης «συνομοταξίας». Με κυριότερη επίδοση το χρονογράφημα, χωρίς κανένα σύμπλεγμα λόγω του επιπέδου όπου τοποθετούνταν το ήδη δημιουργημένο ποιητικό του έργο, θα ανακατευτεί με το πλήθος και θα αφουγκραστεί με έναν άλλο πιο απτό και πιο γήινο τρόπο τον παλμό της καθημερινότητας. Θα τον μεταγράψει σε κομμάτια μιας σπαρταριστής ζωντάνιας, ακριβώς γιατί δεν θεωρούσε την ποιητική ιδιότητα απαγορευτική προκειμένου να ασχοληθεί με το ασήμαντο και το ευτελές κι ότι θα μπορούσε η ενασχόλησή του αυτή να αμαυρώσει την εικόνα του ποιητή.
Θανάσης Θ. Νιάρχος, Τα Νέα, 25/10/14​