Η τριλογία του Βερολίνου – Κερ Φίλιπ

ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΝΟΥΑΡ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

Οι Βιολέτες του Μάρτη
Βερολίνο, 1936. Λίγο πριν από τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων. Μια γκρίζα πόλη, με καταθλιπτικούς δρόμους κι ανέκφραστα πρόσωπα, παραδομένη στη βροχή και στα μεγαλεπήβολα σχέδια του Χίτλερ. Η τζαζ, τα καμπαρέ, η ευθυμία, η χαλαρότητα ανήκουν στο παρελθόν.
Ο Μπέρνι Γκούντερ, πρώην αστυνομικός και νυν ιδιωτικός ντετέκτιβ, προσλαμβάνεται από τον εκατομμυριούχο Χέρμαν Σιξ προκειμένου να βρει ένα διαμαντένιο κολιέ που έχει κλαπεί. Το κόσμημα βρισκόταν στο χρηματοκιβώτιο της κόρης του Σιξ, η οποία μαζί με το σύζυγό της βρέθηκαν απανθρακωμένοι. Καθώς ο Μπέρνι ξεκινάει την έρευνά του, θα καταλάβει ότι η υπόθεση είναι πολύ πιο μπερδεμένη απ’ ό,τι φαίνεται…

Ο χλομός εγκληματίας
Βερολίνο, 1938. Η Γερμανία, υποταγμένη στη μεγαλομανία του Χίτλερ, φαίνεται έτοιμη να κατακτήσει τον κόσμο. Ο Μπέρνι Γκούντερ συνεργάζεται με την αστυνομία για την εξιχνίαση μιας σειράς αποτρόπαιων δολοφονιών με θύματα κορίτσια. Παράλληλα, αναλαμβάνει μια σημαντική υπόθεση εκβιασμού που αφορά στον ομοφυλόφιλο γιο της πάμπλουτης μεγαλοεκδότριας Λάνγκε. Με τον Χίτλερ στην εξουσία, η ομοφυλοφιλία του Ράινχαρντ Λάνγκε θα τον οδηγούσε σίγουρα σε κάποιο στρατόπεδο συγκέντρωσης…

Γερμανικό ρέκβιεμ
Βερολίνο, 1947. Η αυτοκρατορία του Χίτλερ έχει καταρρεύσει. Η Γερμανία θυμίζει πλέον ξεπεσμένη ντίβα, που μέσα στα ερείπια ενός ένδοξου παρελθόντος μετρά τις απώλειες του πολέμου: μισογκρεμισμένα κτίρια, κατεστραμμένοι δρόμοι, άνθρωποι-φαντάσματα του παλιού τους εαυτού με δελτίο τροφίμων στο χέρι. Ο Μπέρνι Γκούντερ ανακαλύπτει ότι η γυναίκα του τον απατά μ’ έναν Αμερικανό αξιωματικό. Ταυτόχρονα, αναλαμβάνει να βοηθήσει τον παλιό του συνάδελφο Έμιλ Μπέκερ, ο οποίος βρίσκεται φυλακισμένος στη Βιένη, κατηγορούμενος για το φόνο ενός Αμερικανού λοχαγού• ο Μπέρνι είναι αποφασισμένος να φύγει μακριά από την πόλη που τον πληγώνει, και με την προοπτική μιας παχυλής αμοιβής…

Με φόντο τη γερμανική πρωτεύουσα τη θυελλώδη εποχή του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου, τρεις διαφορετικές σκοτεινές υποθέσεις συνθέτουν την Τριλογία του Βερολίνου, ένα από τα αριστουργήματα της νουάρ λογοτεχνίας.

Ποιος είναι ο Μπέρνι Γκούντερ;

Είναι σαρκαστικός, απότομος και κυνικός, με τραχύ χιούμορ και μια ιδιαίτερη αίσθηση περί δικαίου και αδίκου. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι είναι γνήσιος Βερολινέζος. Αλλά εν μέρει και στα βιώματά του. Πήρε μέρος στον Μεγάλο Πόλεμο και, όπως ο Χίτλερ, τιμήθηκε με τον Σιδηρούν Σταυρό. Δεύτερης τάξεως, βέβαια, αλλά, όπως αρέσκεται να λέει, “τα περισσότερα μετάλλια πρώτης τάξεως απονεμήθηκαν σε ανθρώπους που βρίσκονται στα νεκροταφεία”.

Υπηρέτησε επί έντεκα χρόνια στο τμήμα Ανθρωποκτονιών της Kriminalpolizei, ή Kripo, δηλαδή του Εγκληματολογικού τμήματος της αστυνομίας του Βερολίνου. Στα χρόνια αυτά ήρθε αντιμέτωπος με κάθε είδους παρεκτροπή, διαφθορά και βιαιότητα, προτού την κάνει το 1933, όταν επικράτησαν οι Εθνικοσοσιαλιστές και άρχισαν να πετάνε έξω από την υπηρεσία όσους δεν ήταν μέλη του κόμματος.

Πίνει πολύ, καπνίζει υπερβολικά και τρώει λίγο παραπάνω απ’ ό,τι θα ‘πρεπε – βέβαια, ο εγκλεισμός του σε ένα σοβιετικό στρατόπεδο αιχμαλώτων πολέμου θα φροντίσει να του κόψει όλες τις κακές συνήθειες.

Η γυναίκα του πέθανε στην πανδημία της ισπανικής γρίπης, το 1918, και έκτοτε το μάτι του Μπέρνι παίζει, αλλά δεν τα πάει καλά με τις μακροχρόνιες σχέσεις. Άλλωστε, είναι εξαιρετικά δύσκολο να έχει κανείς μακροχρόνιες σχέσεις, οποιουδήποτε είδους, στη Ναζιστική Γερμανία, όπου οι άνθρωποι πολύ συχνά εξαφανίζονται. Πάντως όλες αυτές οι εξαφανίσεις είναι καλές για τη δουλειά του, εφόσον είναι ιδιωτικός ερευνητής και πολλές από τις υποθέσεις του έχουν να κάνουν με τον εντοπισμό ανθρώπων που εξαφανίστηκαν.

Ξεκινώντας από τη Γερμανία του ’30 και φτάνοντας ως το 1954, η δράση των εννέα μέχρι σήμερα βιβλίων του Philip Kerr με ήρωα τον Μπέρνι Γκούντερ αποτυπώνει πολύ περισσότερα από τις θηριωδίες του Ναζιστικού καθεστώτος: αναφέρεται στην κτηνωδία του Ανατολικού Μετώπου, στην μεταπολεμική πείνα και εκμετάλλευση, και φτάνει μέχρι τον Ψυχρό Πόλεμο, που χαρακτηρίζεται εκτός των άλλων από το διπλό παιχνίδι που έπαιζαν πολλοί, καθώς και από μια αμείλικτη αδιαφορία για την ηθική και την ανθρώπινη ζωή. Ο Μπέρνι μισεί τους πάντες χωρίς να κάνει διακρίσεις: Ρώσους, Γάλλους, Βρετανούς, Αμερικάνους, και φυσικά τους Γερμανούς – γιατί τους έχει δει όλους εν δράσει, και ξέρει πόση μαυρίλα κρύβουν οι ψυχές τους.

Πάνω απ’ όλα, όμως, ο Μπέρνι είναι ένας γενναίος άντρας. Γιατί όταν κάποιος δεν έχει τίποτε άλλο να χάσει, το μόνο που μετράει είναι η τιμή του.

πηγές:
http://philipkerr.org/
http://berniegunther.com/

ΚΡΙΤΙΚΕΣ – ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ

Μια εκπληκτική τριλογία, τρία χορταστικά αστυνομικά μυθιστορήματα σε ένα. Μη διστάσετε να βυθιστείτε στη μαγεία ενός καλογραμμένου και ταυτόχρονα καλά δομημένου αστυνομιικού μυθιστορήματος που θα σας ταξιδέψει από τη γερμανική αισιοδοξία του 1936 στην αμφιβολία του 1938 και την ήττα του 1947. Δεν μπορούσα να το αφήσω από τα χέρια μου!
Πάνος Τουρλής, CaptainBook, 12/03/14

Αν και γεννημένος στο Εδιμβούργο, το 1956, ο συγγραφέας και δημοσιογράφος καταγράφει με τόσο μοναδικό τρόπο την ατμόσφαιρα του Βερολίνου, που σχεδόν αδυνατείς να πιστέψεις -τουλάχιστον- ότι δεν είναι Γερμανός!
Κώστας Στοφόρος, Δρόμος της αριστεράς, 23/09/13

Εν κατακλείδι: οι 1.070 σελίδες της τριλογίας είναι βούτυρο στο ψωμί του κάθε σκεπτόμενου αναγνώστη που αγαπά και τα αστυνομικά μυθιστορήματα. Το έργο μπορεί να συγκριθεί μόνο με την «Τριλογία του φασισμού» του Κάρλο Λουκαρέλι, που κυκλοφορεί επίσης από τον «Κέδρο».
Χρήστος Σιάφκος, Ελευθεροτυπία, 26/05/13

[…]αυτό είναι το βιβλίο που απόλαυσα περισσότερο τα τελευταία δύο χρόνια (και χρειάστηκα λιγότερο από δύο μήνες για να το τελειώσω). Οι οπαδοί της αστυνομικής λογοτεχνίας δεν χρειάζεται καν να το σκεφτούν.
Στην πραγματικότητα κανείς εκεί έξω δεν χρειάζεται να το σκεφθεί. Αν είστε από αυτούς που οι πολλές σελίδες δεν τους τρομάζουν, «Η τριλογία του Βερολίνου» επιβάλλεται να είναι η επόμενη σας επιλογή.
blogger Zampano, Fridge.gr, 08/04/13

Συνέντευξη στο Μάκη Προβατά, ΤΟ ΒΗΜΑ, 4/11/13

Ο ήρωας του Κερ αποτελεί μια κλάση από μόνος του, εφόσον κινείται στην επικράτεια του «ιστορικού νουάρ», περιδινούμενος σε πραγματικά γεγονότα της τραυματικής ιστορίας του 20ου αιώνα και συναναστρεφόμενος υπαρκτά πρόσωπα του επιχειρησιακού θεάτρου του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Τον γνωρίζουμε στην προπολεμική Δημοκρατία της Βαϊμάρης, βιώνουμε στο πλάι του τον εθνικοσοσιαλιστικό ζόφο και παίρνουμε το κατόπι του στο μέτωπο. Ιχνηλατούμε τις διαδρομές του στην καθημαγμένη μεταπολεμική Βιέννη, και ακολουθούμε τις ψυχροπολεμικές διαδρομές του στο Μόναχο, το Μπουένος Άιρες, την Αβάνα, την Πράγα, οπουδήποτε μια αποστολή δύναται να εξασφαλίσει την επιβίωση ή να ξετρυπωθεί ένας εγκληματίας πολέμου.
Δημήτρης Καραθάνος, Athens Voice, 18/08/12

Τρία μυθιστορήματα καλογραμμένα, ατμοσφαιρικά, με εικόνες της τότε Γερμανίας που σε βάζουν μέσα στο κλίμα και τις καταστάσεις που επικρατούσαν, θα διαβαστούν με μεγάλη ευκολία και θα αγαπηθούν ιδιαίτερα απ’ όσους αγαπούν την Ιστορία.
Αίγλη Τουμπα, Parathyro.com, 04/02/13

Φαινομενικά, τρεις σκοτεινές αστυνομικές υποθέσεις. Ουσιαστικά, ένα από τα σύγχρονα αριστουργήματα της λογοτεχνίας.
Κώστας Κωνσταντίνου, Metropolis press, 30/01/13

Εν τέλει ένα έξοχο ατμοσφαιρικό μυθιστόρημα που θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά έργα της αστυνομικής noir λογοτεχνίας και δίκαια συμβάλλει ώστε ο Σκωτσέζος συγγραφέας Φίλιπ Κερ (γεν. 1956) να είναι ένας από τους καλύτερους σύγχρονους ευρωπαίους συγγραφείς.
Ιστολόγιο anagnostria, 22/01/13

Η ανάγνωση τελειώνει με κομμένη την ανάσα… Το αποτέλεσμα; Μια εξαιρετική νουάρ μυθοπλασία, μέσα από την οποία φωτίζεται μια μαύρη περίοδος της Γερμανικής ιστορίας! Με κάποιον μαγικό τρόπο, που μόνο ο ίδιος ξέρει, ο Φίλιπ Κερ, δημιουργεί κάτι σαν… «alternative history» για τη ναζιστική Γερμανία! Γραφή που θέλγει… Εικόνες που κινούν το μυαλό… Και παύσεις όταν ο συγγραφέας θέλει να σε ξεκουράσει… Όταν αυτός θέλει!
Πάνος Ραμαντάνης, Left.gr, 17/12/12

Συνέντευξη στην Τάνια Γεωργουπλή, TVXS, 28/11/12

Και τα τρία μυθιστορήματα έχουν το προτέρημα να διαβάζονται εύκολα, διότι είναι εξαιρετικά καλογραμμένα. Το κυριότερο όμως είναι ότι ο Φίλιπ Κερ καταφέρνει να πλάσει μια ατμόσφαιρα νουάρ που, με την παράλληλη δράση, την έντονη γυναικεία παρουσία αλλά και το σασπένς, κερδίζει τον αναγνώστη. Η ανάγνωση της τριλογίας είναι ιδιαίτερα απολαυστική.
Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, diastixo.gr, 13/11/12

Το βιβλίο διαβάζεται με κομμένη την ανάσα. Οι περιγραφές του σε μεταφέρουν από τα σκοτεινά και δύσοσμα στενά του Βερολίνου, στα σαλόνια με τις μπροκάρ κουρτίνες και τα τεράστια πορτραίτα του Χίτλερ (όπου το αυγό του φιδιού επωαζόταν πάνω σε βελούδινους καναπέδες). Κι από τα υπόγεια της Γκεστάπο στα στρατόπεδα συγκέντρωσης όπου εκατομμύρια άνθρωποι μαρτύρησαν. Η γραφή του Κερ, γεμάτη κυνικά σχόλια και μαύρο χιούμορ, βοηθά ώστε να μη σε βαραίνουν οι φρικτές ιστορίες που περιγράφει. Ενώ οι διαρκείς ανατροπές σε κρατούν σε εγρήγορση.
Ιστολόγιο Lou Read, 09/09/12

Ο Φίλιπ Κερ κατασκευάζει ένα είδος εναλλακτικής ιστορίας της ναζιστικής Γερμανίας με τη μορφή νουάρ τριλογίας. Οπου ένας ντετέκτιβ α λα Φίλιπ Μάρλοου προσπαθεί να παρακάμψει τον φασισμό και όπου αποδεικνύεται ότι το πολιτικό σύστημα, εκτός από στρατόπεδα συγκέντρωσης, εκτρέφει και το κοινό έγκλημα.
Μιχάλης Μοδινός, Τα Νέα, 20/10/12

Η επανέκδοση της Τριλογίας του Βερολίνου του Φίλιπ Κερ σε έναν καλαίσθητο τόμο αποτελεί μικρό εκδοτικό γεγονός. Ο συγγραφέας στα τρία μυθιστορήματα με ήρωα τον Μπέρνι Γκούντερ, πρώην αστυνομικό και νυν ιδιωτικό ντετέκτιβ, αναφέρεται στην προπολεμική Γερμανία του Χίτλερ, μα και στη μεταπολεμική, τότε που η χώρα θύμιζε «ξεπεσμένη ντίβα», θαμμένη στα ερείπια ενός ένδοξου παρελθόντος. […]
Ο Φίλιπ Κερ, ο οποίος χάρη σε αυτή την εξαιρετική τριλογία πήρε μια θέση ανάμεσα στους καλύτερους σύγχρονους ευρωπαίους συγγραφείς νουάρ ιστοριών, μιλάει για το έγκλημα και τον πόλεμο, αλλά κυρίως μιλάει για τη Γερμανία. Αξίζει να προσέξουμε μια φράση από το Γερμανικό ρέκβιεμ: «Με τη βιομηχανία και την τεχνολογία μας θα επιτύχουμε αυτό που δεν θα μπορούσε ποτέ να επιτύχει ο Χίτλερ […] Ο Γερμανός μπορεί να μην κυριαρχήσει ποτέ στρατιωτικά, μπορεί όμως να κυριαρχήσει από οικονομική άποψη. Την Ευρώπη δεν θα την κατακτήσει η σβάστικα, αλλά το μάρκο».
Φίλιππος Φιλίππου, Το Βήμα, 09/09/12

Θέματα ρατσισμού, πολιτικών εγκλημάτων και μεγάλων ιστορικών γεγονότων επανέρχονται διαρκώς στις σελίδες των συναρπαστικών αναγνωσμάτων που σε κερδίζουν από την πρώτη σελίδα μέχρι την τελευταία – εκεί όπου το κατεστραμμένο πια Βερολίνο έχει αφήσει πίσω την παλιά του αίγλη. Οι διαφορετικές εποχές του Βερολίνου συνοδεύονται και από τις γρήγορες εναλλαγές της πλοκής αναδεικνύοντας ιδανικά ένα νουάρ ανάγνωσμα με έντονα στοιχεία ιστορικού μυθιστορήματος.
Τίνα Μανδηλαρά, Πρώτο Θέμα, 29/07/12