Ποιήματα Άπαντα (1945-1998) – Μίλτος Σαχτούρης

Βραβείο: Τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο Νέοι Ευρωπαίοι Ποιητές από την ιταλική ραδιοφωνία και τηλεόραση για την συλλογή του «Όταν σας μιλώ», 1956, το Β’ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή του «Τα στίγματα», 1962, έλαβε τη χορηγία του ιδρύματος Φορντ, 1972, το Α’

Στον τόμο αυτό περιλαμβάνεται το σύνολο του έργου του Μίλτου Σαχτούρη, ενός ποιητή από τους πιο χαρακτηριστικούς της μεταπολεμικής πρωτοπορίας, η τέχνη του οποίου εξακολουθεί να επηρεάζει τις νεότερες γενιές. Περιλαμβάνονται οι ποιητικές συλλογές: Η ΛΗΣΜΟΝΗΜΕΝΗ (1945), ΠΑΡΑΛΟΓΑΙΣ (1948), ΜΕ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΣΤΟΝ ΤΟΙΧΟ (1952), ΟΤΑΝ ΣΑΣ ΜΙΛΩ (1956), ΤΑ ΦΑΣΜΑΤΑ ή Η ΧΑΡΑ ΣΤΟΝ ΑΛΛΟ ΔΡΟΜΟ (1958), Ο ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ (1960), ΣΦΡΑΓΙΔΑ ή Η ΟΔΓΟΗ ΣΕΛΗΝΗ (1964), ΤΟ ΣΚΕΥΟΣ (1971), ΧΡΩΜΟΤΡΑΥΜΑΤΑ (1980), ΕΚΤΟΠΛΑΣΜΑΤΑ (1986), ΚΑΤΑΒΥΘΙΣΗ (1990), ΕΚΤΟΤΕ (1996), ΑΝΑΠΟΔΑ ΓΥΡΙΣΑΝ ΤΑ ΡΟΛΟΓΙΑ (1998).

Τα ποιήματά μου εγώ δεν τα γράφω κομματιαστά. Ούτε τα ανακαλύπτω σιγά-σιγά. Το είπα και άλλοτε, μου ξεπηδάνε από μέσα μου μονοκόμματα. Καμιά φορά δύσκολα, αλλά ολόκληρα. Άλλη ιστορία, αν μερικά τα παιδεύω και βδομάδες ολόκληρες, από δω και από κει. Είχα ταξιδέψει, θυμάμαι, ένα καλοκαίρι εκδρομή με τη Γιάννα. Εγώ κλείστηκα και δούλευα τρία ποιήματα μαζί: το «Κύριε», το «Πράσινο απόγευμα» και το «Καφενείο». Και τα τρία ταυτόχρονα. Ούτε κατάλαβα αν πήγα και που πήγα εκδρομή: Αίγινα; Πόρος;

Τον ποιητή τίποτε δεν εγγίζει, ούτε ο χρόνος. Γιατί έχει μέσα του το παιδικό, το γεροντικό και το δαιμονικό συγχρόνως.
Μ.Σ.
ΑΥΤΟΣΧΟΛΙΑ, σελ. 253-259,
στο βιβλίο Ο ποιητής Μίλτος Σαχτούρης, του Γιάννη Δάλλα, Κέδρος 1997

[…] Ο Σαχτούρης είναι, λοιπόν, για τους «μοντέρνους καιρούς» μας ένας ποιητής αρχετυπικών συμβόλων. Το υπέδαφος της ψυχής του είναι και σε αυτόν ο χθόνιος χώρος ενός ομαδικού υποσυνείδητου. Το εγώ του λειτουργεί με έκτακτη αφαιρετική δύναμη σαν ρουφήχτρα. Προς εκεί χωρούν κι κείθε αναχωρούν για τη γνωστή περιπέτεια – «περίπατος» κατά τον Σαχτούρη – όλα τα αιχμηρά και βάναυσα της σύγχρονης ιστορίας: αντικείμενα, συμβάσεις, ραδιουργίες ιδιωτικές ή δημόσιες. Γιατί ο Σαχτούρης έχει τη χάρη και τα πιο «ευτελή» του κοινωνικού περιβάλλοντος να τα κατεβάζει στο υπέδαφος του ποιητικού εγώ του και πάλι να τα ανεβάζει μια αρχετυπική δύναμη στην κοινωνική επιφάνεια. Και αυτή η επιφάνεια, με την κάθε λογής, κατοχικής και μεταπολεμική, τερατωδία της, πολύ συμβάλλει να γίνονται τα πράγματα στοιχειακά και στοιχειωμένα μαζί μέσα του. Αυτός είναι και ο μόνος διάλογός του με την κοινωνική πραγματικότητα.
Αλλιώς η ποίησή του δεν επιδέχεται ετικέτες• δεν γίνεται να καταταχθεί στην κατηγορία ούτε της ιδιωτικής ούτε της κοινωνικής αγωνίας. Ακόμη πιο λάθος, να ερμηνευθεί με κλειδιά σχετικά πρόσφατα.
[…]
Σε μια εποχή με φωνές μπερδεμένες μες στα φαινόμενα, αυτός έχει μια στερεότητα σχεδόν ορυκτή. Και με την αρχετυπική γλώσσα του έχει τη δύναμη να μεταμορφώνει – κυριολεκτικά και τελετουργικά – το περιβάλλον της τρέχουσας «ιστορίας» μας.
Γιάννης Δάλλας, Ο ποιητής Μίλτος Σαχτούρης, Κέδρος 1997

ΚΡΙΤΙΚΕΣ – ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ

Η έκδοση αυτή χαρτογραφεί ποικίλες λεπτομέρειες που προσδιορίζουν την ανάπτυξη ενός πρωτότυπου υπο-/κειμενικού σύμπαντος και τεκμηριώνει τη διαχρονική σημασία της ποιητικής παραγωγής του Μ. Σαχτούρη (ανεξάρτητα από τη γραμματολογική ένταξή του στην Πρώτη Μεταπολεμική Γενιά), καθώς αυτή η παραγωγή είναι σαφές σε απόλυτη έννοια ότι ανταποκρίνεται σταθερά στους όρους της σύγχρονης δημιουργικής πρόσληψης κατά την εξέλιξη του αντικειμενικού και κυρίως του πολιτισμικού χρόνου.
Άλκηστις Σουλογιάννη, Bookpress, 19/12/14

Η συγκεντρωτική έκδοση του Κέδρου με το συνολικό έργο του Μίλτου Σαχτούρη δίνει το ερέθισμα να διαβαστεί ξανά αυτή η καίρια ποίηση σε έναν κόσμο υπαρξιακής καταβύθισης. Τα Χρωμοτραύματα, τα Εκτοπλάσματα, τα Στίγματα είναι στοιχεία των αρχών του 21ου αιώνα. Ο Σαχτούρης συνομιλεί με το σήμερα διότι η ποίησή του, βαθύτατα ανθρώπινη, χαρτογραφεί τον κόσμο φτάνοντας έως τον πυρήνα της τραγωδίας του. Και αυτή η τραγωδία διατρυπάει τις εποχές, τις ιδεολογίες και τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες με έναν τρόπο σπαραχτικό – με ένα δέος ανθρώπινο.
Διονύσης Μαρίνος, fractal.gr, 20/11/14

[…] Ο Σαχτούρης, όπως το έχουν επισημάνει οι παλαιότεροι και οι νεώτεροι μελετητές του, θα κατορθώσει να πάει πέρα από τους δασκάλους του, ανακαλύπτοντας στην αθηναϊκή καθημερινότητα του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, της Κατοχής και του Εμφυλίου μιαν απώτερη ουσία, ένα καταφύγιο στο εσωτερικό του οποίου θα φτιάξει τα χρώματά του με μια πυκνότητα που θυμίζει την πυκνότητα της μπογιάς: κόκκινα χέρια και φύλλα, κυκλωμένα από εφιαλτικές φλόγες, αλλά και πορφυρά λουλούδια ή μαύροι ουρανοί, που θα ανοίξουν τους κρουνούς τους πάνω από τους καθημαγμένους ανθρώπους για να τους εκμηδενίσουν με την ορμή της καταστροφής τους.
Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, AΠΕ-ΜΠΕ. 03/11/14

Διαβάζουμε με προσοχή το ποιητικό σύμπαν του υπερρεαλιστή ποιητή Μίλτου Σαχτούρη, χωρίς να απογοητευόμαστε αν κάτι δεν γίνεται απόλυτα δικό μας, αν κάτι διαφεύγει της λογικής μας, αν δεν αντιλαμβανόμαστε ολόκληρο το σώμα του, αν δεν μπορούμε στο εκατό τα εκατό να αποστηθίσουμε κάποιους στίχους του. Γιατί ακριβώς εκεί βρίσκεται το μεγαλείο του: στην όσο το δυνατόν μεγαλύτερη από πλευράς μας προσπάθεια αποκωδικοποίησης του έως πάνω από μισό αιώνα ποιητικού γρίφου, που άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του, στην έτσι και αλλιώς θριαμβευτική ελληνική ποιητική παρακαταθήκη και δημιουργία.
Χρίστος Παπαγεωργίου, diastixo.gr, 31/10/14

Ο Βρετανός ποιητής Αλφρεντ Εντουαρντ Χάουσμαν έλεγε στον Ρόμπερτ Γκρέιβς πως αληθινή ποίηση είναι εκείνη που κάνει τις τρίχες της κεφαλής σου να σηκωθούν όρθιες. Αν δεχτούμε την υπερβολή, τότε θα λέγαμε πως σε κανέναν Έλληνα ποιητή δεν ταιριάζει όσο στον Μίλτο Σαχτούρη.
Αναστάσης Βιστωνίτης, Το Βήμα, 26/10/14

Ιστορία, μεταφορά, παράλογο: κανένα όριο δεν θα επιβάλει καμία προδιαγεγραμμένη τάξη και η μεταϋπερρεαλιστική φωνή του Σαχτούρη θα εξακοντιστεί χωρίς ούτε ένα ράγισμα ως τις ημέρες μας.
Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Το Βήμα, 26/10/14

Να την αποκτήστε οπωσδήποτε, για να ανατρέχετε σε αυτήν όταν σας το επιτρέπει η διάθεσή σας και ο καταιγισμός των υποχρεώσεων και των πληροφοριών που μας ταλαιπωρούν.
Λήδα Πιμπλή, tospirto.net, 19/10/2014